काठमाडौं। १८६९.७३ अङ्कमा आफ्नो  कारोबार साता बन्द गरेको नेप्सेमा बिहीबार १२.७३ अङ्कको वृद्धि भएको छ । १८८९.७५ अङ्कबाट आइतबार कारोबार सुचारु गरेको नेप्सेमा क्रमशः -१९.०९, -४.२६, -९.४१ अङ्कको गिरावट आएको देख्न सकिन्थ्यो ।  यस हप्ता नेप्सेमा कुल २० अङ्कको गिरावट आएको छ । 

योसँगै सेन्सेटिभ इन्डेक्समा ४ अङ्क, फ्लोट इन्डेक्समा २ अङ्क तथा सेन्सेटिभ फ्लोट इन्डेक्समा एक अङ्कको गिरावट आउँदा सेन्सेटिभ इन्डेक्स ३५७.९१ अङ्क, फ्लोट इन्डेक्स १३०.७६ अङ्क तथा सेन्सेटिभ फ्लोट इन्डेक्स ११९.०८ मा सीमित भएको छ ।

यस हप्ता बैङ्किङ इन्डेक्स ८ अङ्कको गिरावट आएको छ भने १२२८.२० अङ्कमा बैङ्किङ इन्डेक्स बन्द भएको छ । यसका साथै, विकास बैङ्कतर्फ २७ अङ्कको गिरावटसँगै विकास बैङ्क परिसूचक ४३३६.९८ अङ्कमा, फाइनान्सतर्फ ९ अङ्कको गिरावट सँगै फाइनान्स परिसूचक १५६८.०९ अङ्क मा, लघुवित्त तर्फ ५२ अङ्क को गिरावट सँगै लघुवित्त परिसूचक ३३१०.४० अङ्कमा, लाइफ इन्सुरेन्स तर्फ ७ अङ्कको वृद्धि सँगै लाइफ इन्सुरेन्स ९३३२.५२ अङ्कमा, नन लाइफ इन्सुरेन्स तर्फ ४८ अङ्कको वृद्धि सँगै ८६३८.७१, अङ्कमा, उत्पादन तथा प्रशोधन तर्फ ५ अङ्कको  गिरावट सँगै ४३४७.९५ अङ्कमा , होटेल तथा पर्यटन तर्फ ४१ अङ्कको गिरावट सँगै ३५३५.०८ अङ्कमा, हाइड्रो तर्फ ७२ अङ्क को गिरावट सँगै हाइड्रो परिसूचक २३६४.१७, लगानी तर्फ १ अङ्कको गिरावट सँगै लगानी परिसूचक ६२.६३ मा, अन्य तर्फ २० अङ्क को गिरावट सँगै अन्य परिसूचक१३७९.११ तथा म्युचुअल फन्ड तर्फ ०.०५ अङ्कको गिरावट सँगै म्युचुअल फन्ड परिसूचक १३.५२ अङ्कमा सीमित रहेको देख्न सकिन्छ ।

यस हप्ता सबैभन्दा धेरै हाइड्रोपावर, लघुवित्त, होटेल तथा पर्यटन क्षेत्रका लगानीकर्ताले गुमाएको देख्न सकिन्छ भने लाइफ इन्सुरेन्स तथा नन लाइफ इन्सुरेन्सका लगानीकर्ताले दोस्रो बजार बाट केही फाइदा कमाएको देख्न सकिन्छ । 

बुलिस वा बियरिस ट्रेण्डमा लगानी

दोस्रो बजारका लगानीकर्ताहरूले धेरै वित्तीय अनुपातहरू विचार गरेर लगानी गर्न जरुरी हुन्छ । विशेष तहमा बजारको प्रवृत्ति माथि जाने कि तल झर्ने हुन्छ जसलाई हामीले बुलिस ट्रेन्ड या बियरिस ट्रेन्ड भनेर बुझ्ने गर्छौँ । यी दुवै बजार प्रवृत्तिमा विशेष गरी वित्तीय अनुपातका आधारमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताहरूले आफ्नो लगानी जोखिम न्यूनीकरण गर्ने क्षमता बोकेका हुन्छन् । कम्पनीको वित्तीय स्वास्थ्यले बहुमूल्य अन्तर्दृष्टि प्रदान गर्ने हुँदा, लगानीकर्ताहरूले दोस्रो बजारमा लगानी गर्नु पूर्व ध्यानमा राख्नुपर्ने केही प्रमुख वित्तीय अनुपातहरू यस प्रकार रहेका छन्:

• प्रति शेयर आम्दानी (EPS): कम्पनीको खुद आयलाई शेयरको सङ्ख्याले विभाजन गरेर मापन गरिने नाफा अनुपातलाई प्रति शेयर आम्दानी भनेर बुझिन्छ । उदाहरणका लागि, यदि तपाई कुनै बैङ्कको शेयर खरिद गर्न चाहनु हुन्छ भने तथा बैङ्कको खुद आम्दानी रु ५ अर्ब र १ अर्ब बक्यौता सेयर छ भने त्यसको प्रति शेयर आम्दानी (EPS) नेरु ५ (NPR ५ अर्ब/१ अर्ब शेयर) रहेको बुझ्न सकिन्छ । उच्च EPS ले कम्पनीले राम्रो नाफा आर्जन गरिरहेको सङ्केत गर्छ ।

• कमाई - मूल्य (P/E) अनुपात: यो अनुपातले कम्पनीको शेयर मूल्यलाई प्रति शेयर आम्दानीसँग तुलना गर्छ भने यसलाई प्रति शेयर आम्दानी द्वारा शेयर मूल्य सँग विभाजित गरेर गणना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, यदि कुनै कम्पनीको स्टक प्रति शेयर १०० मा व्यापार भइरहेको छ र यसको प्रति शेयर आय न.रु ५ छ भने, यसको P/E अनुपात २० (१००/५ ) रहेको बुझ्न सकिन्छ । एक उच्च P/E अनुपातले स्टकको अधिक मूल्य भएको सङ्केत गर्न सक्छ, जबकि कम P/E अनुपातले स्टकलाई कम मूल्याङ्कन गरेको सङ्केत गर्न सक्छ।

• पुस्तक-मूल्य (पी/बी) अनुपात: यो अनुपातले कम्पनीको स्टक मूल्यलाई यसको प्रति शेयर बुक मूल्यसँग तुलना गर्छ। यो प्रति शेयर पुस्तक मूल्य द्वारा शेयर मूल्य भाग गरेर गणना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, यदि कुनै कम्पनीको स्टक प्रति शेयर १०० मा व्यापार भइरहेको छ र यसको पुस्तक मूल्य प्रति शेयर १० छ भने, यसको P/B अनुपात १० (१००/१०) रहेको बुझ्न सकिन्छ । कम P/B अनुपातले स्टकलाई कम मूल्याङ्कन गरेको सङ्केत गर्न सक्छ।

• ऋण-इक्विटी अनुपात: यो अनुपातले कम्पनीको ऋणलाई यसको इक्विटीसँग तुलना गर्दछ। कुल ऋणलाई कुल इक्विटीले विभाजन गरेर गणना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, यदि कुनै बैङ्कको कुल कर्जा न रु १०० अर्ब र कुल इक्विटी न रु १० अर्ब छ भने, यसको ऋण-देखि-इक्विटी अनुपात १० (न रु १००अर्ब/१०  अर्ब) रहेको बुझ्न सकिन्छ । उच्च ऋण-इक्विटी अनुपातले कम्पनी अत्यधिक लाभान्वित छ र यसको ऋणमा डिफल्ट हुने जोखिममा हुन सक्छ भनेर सङ्केत गर्न सक्छ।

• रिटर्न अन इक्विटी (ROE): यो अनुपातले कम्पनीको खुद आम्दानीलाई यसको शेयर धारक इक्विटीसँग तुलना गरेर नाफाको मापन गर्छ। यो सेयरहोल्डर इक्विटीद्वारा शुद्ध आय विभाजित गरेर गणना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, यदि कुनै बैङ्कको खुद आम्दानी न रु ५ बिलियन र न रु ५०  बिलियन शेयरहोल्डर इक्विटी छ भने, यसको ROE १० % (न रु ५ बिलियन/ न रु ५० बिलियन) रहेको बुझ्न सकिन्छ । उच्च ROE ले कम्पनीले आफ्नो इक्विटीमा राम्रो प्रतिफल उत्पन्न गरिरहेको सङ्केत गर्छ।

• लाभांश उपज: यो अनुपातले कम्पनीको स्टक मूल्य सापेक्ष वार्षिक लाभांश भुक्तानी मापन गर्दछ। प्रति शेयर वार्षिक लाभांशलाई शेयर मूल्यले भाग गरेर गणना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, यदि बैङ्कले प्रति शेयर न रु ५ को वार्षिक लाभांश तिर्छ र यसको स्टक प्रति शेयर न रु १०० मा व्यापार गरिरहेको छ भने, यसको लाभांश उपज ५ % (न रु ५ / न रु १००) रहेको बुझ्न सकिन्छ। उच्च लाभांश उपजले कम्पनी आर्थिक रूपमा स्थिर छ र बलियो नगद प्रवाह उत्पन्न गरिरहेको सङ्केत गर्न सक्छ।

यसका साथै दोस्रो बजारमा लगानी गर्दा वित्तीय अनुपातले मात्र कम्पनीको वित्तीय स्वास्थ्यको पूर्ण चित्रण गर्न नसक्ने कुराको बारेमा लगानीकर्ताहरू सचेत हुन जरुरी हुन्छ । सूचित लगानी निर्णयहरू गर्न वित्तीय अनुपात र गुणात्मक विश्लेषणलाई ध्यानमा राखेर लगानी सम्बन्धी निर्णयहरू गर्न निम्न कारकहरूका बारे विचार गर्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ । 

• उद्योग र बजार प्रवृत्तिहरू: कम्पनीको प्रदर्शनलाई असर गर्न सक्ने आर्थिक र उद्योग प्रवृत्तिहरू बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ।

• व्यवस्थापन गुणस्तर: कम्पनीको व्यवस्थापन टोलीले यसको वित्तीय स्वास्थ्य र भविष्यका सम्भावनाहरूमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ। लगानीकर्ताहरूले कम्पनीको व्यवस्थापन टोलीको गुणस्तर र ट्र्याक रेकर्डको मूल्याङ्कन गर्नुपर्छ।

• प्रतिस्पर्धी परिदृश्य: कम्पनी सञ्चालन भएको उद्योग र यस भित्रको प्रतिस्पर्धी परिदृश्य तथा स्थिति बुझ्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसले लगानीकर्ताहरूलाई कम्पनीको भविष्यको वृद्धि सम्भावना र सम्भावित जोखिमहरूको मूल्याङ्कन गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

• नियामक वातावरण: कम्पनीहरू नियामक निरीक्षणको अधीनमा हुन्छन् र यसले वित्तीय स्वास्थ्य र वृद्धि सम्भावनाहरूलाई असर पर्ने गर्दछ । लगानीकर्ताहरूले कम्पनीलाई असर गर्न सक्ने कुनै पनि नियामक जोखिमहरू बारे सचेत हुनुपर्छ।

• वित्तीय विवरणहरू: वित्तीय अनुपातको अतिरिक्त, लगानीकर्ताहरूले आय विवरण, वासलात, र नगद प्रवाह विवरण सहित कम्पनीको वित्तीय विवरणहरू समीक्षा गर्न जरुरी हुन्छ । यसले कम्पनीको वित्तीय स्वास्थ्य र कार्यसम्पादनको थप विस्तृत दृश्य प्रदान गर्न सक्छ।

लगानीकर्ताहरूले मात्रात्मक र गुणात्मक विश्लेषणको संयोजनमा मात्र सूचित लगानी निर्णयहरू अपनाउन सक्छन् तथा जोखिमभार कम गर्न सक्छन्।