इस्लामावाद। जनवरी १६, २०२४ मा इरानले पाकिस्तानी भूभागमा लक्षित हवाई आक्रमणको एक शृङ्खला सुरु गर्‍यो, विशेष गरी सुन्नी आतङ्कवादी समूह जैश अल-अदलको पूर्वाधार ध्वस्त पार्ने उद्देश्यले आक्रमण गरिएको थियो।

यो सङ्गठन इरानी सुरक्षा बलहरूका लागि महत्त्वपूर्ण काँडा बनेको छ, जसले इरानी हित र नागरिकहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा लक्षित गर्ने कार्यहरू सञ्चालन गर्दछ। इरानले पाकिस्तानको सार्वभौम सिमाना भित्र गरेको आक्रमणले इराक र सिरियामा पनि विस्तार भएको आफ्नो सैन्य संलग्नताको निरन्तरतालाई सङ्केत गर्दछ।

यी कार्यहरूलाई इरानले केर्मन आतङ्ककारी हमलाको लागि आवश्यक प्रतिशोधको रूपमा लिएको छ। उक्त आक्रमणमा ८० भन्दा बढी निर्दोष जीवनहरू गुमाएका थिए, र लगभग ३०० व्यक्तिहरू घाइते भएका थिए। आईएसआईएस भनेर चिनिने इस्लामिक स्टेटले सुरुमा केरमान आक्रमणको जिम्मेवारी लिएको भए पनि इरानी अधिकारीहरूले यस क्षेत्रमा हिंसात्मक गतिविधिहरूको इतिहासलाई उद्धृत गर्दै जैश अल-अदलको संलग्नतामा शङ्का गरेका छन्।

जैश अल-अदल, जसलाई बोलचालमा आर्मी अफ जस्टिस भनेर पनि चिनिन्छ र यो २०१२ मा स्थापना भएको थियो। पाकिस्तानमा गहिरो जरा भएको सुन्नी लडाकु सङ्गठनको रूपमा यो सञ्चालनमा छ। इरानको सिस्तान र बलुचिस्तान प्रान्तमा सुन्नी मुस्लिम र जातीय बलुच व्यक्तिहरू विरुद्धको कथित भेदभाव विरुद्ध लड्ने इच्छाले आफ्ना कार्यहरू चालेको समूहले आरोप लगाएको छ।

जैश अल-अदलका संस्थापक सलाहुद्दीन फारुकीले सिरियाली गृहयुद्धको समयमा राष्ट्रपति बसर अल-असदलाई इरानको समर्थनको लागि आफ्नो मुखर विरोधको लागि महत्त्वपूर्ण ध्यान प्राप्त गरे।

यस क्षेत्रमा इरानी प्रभाव विरुद्धको उनको अडानले सहानुभूति र लडाकुहरूलाई समान रूपमा आकर्षित गर्‍यो, जसले जैश अल-अदलको पङ्क्तिको वृद्धिमा योगदान पुर्‍यायो। सन् २०१० मा अर्को इरानी लडाकु समूह जुन्दुल्लाहका संस्थापक अब्दोल्मालेक रिगीलाई मृत्युदण्ड दिएपछि यस क्षेत्रमा एउटा महत्त्वपूर्ण खेलाडीको रूपमा समूहको उदय भएको थियो।

संयुक्त राज्य अमेरिका, इजरायल, साउदी अरेबिया, र संयुक्त अरब इमिरेट्सलगायत विभिन्न क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय कलाकारहरूको समर्थनको आरोपको साथ इरानले जैश अल-अदललाई जुन्दुल्लाहको प्राकृतिक उत्तराधिकारीको रूपमा बुझ्छ। यी आरोपहरू र इरान र यसका क्षेत्रीय प्रतिद्वन्द्वीहरू बीचको तनावको बाबजुद, हालैका समयमा शत्रुता कम गर्ने अस्थायी सङ्केतहरू छन्।

जैश अल-अदललाई इरान, संयुक्त राज्य अमेरिका, जापान र न्युजिल्यान्डले आतङ्कवादी सङ्गठनको रूपमा तोकेकोले यसको कार्यको गम्भीरतालाई जोड दिन्छ। उक्त समूहलाई अमेरिकाले मुख्यतया इरानी सुरक्षाकर्मी, सरकारी अधिकारी र सर्वसाधारणलाई आफ्नो सञ्चालनमा लक्षित गरेको आरोप लगाइएको छ। इरान र पाकिस्तानबीच लामो समयदेखि पाकिस्तानको सिमानामा सक्रिय आतङ्कवादी समूहको मुद्दालाई लिएर दुई राष्ट्रबीच वर्षौँदेखि द्वन्द्व जारी छ।

पश्चिम एसिया विश्लेषक शर्मीन नरवानीले २०१९ मा हाइलाइट गरे कि जैश अल-अदलका धेरै नेताहरू र सदस्यहरूले पाकिस्तानमा साउदी अरेबियाद्वारा वित्त पोषित विद्यालयहरूमा शिक्षा पाएका थिए। यसले इस्लामाबादको जैश अल-अदल र यसको सिमाना भित्र सञ्चालित अन्य आतङ्कवादी समूहहरूलाई नियन्त्रण गर्ने इच्छा वा क्षमतामाथि प्रश्न खडा गर्छ।

इरानले गरेको आक्रमणको बदला स्वरूप पाकिस्तानले पनि बलुचिस्तानमा सक्रिय पृथकतावादी सङ्गठन बलुच लिबरेशन आर्मीका लुकेर बस्ने ठाउँलाई निशाना बनाउने बहानामा इरानभित्र मिसाइल आक्रमण गरेको थियो। दुवै देशले अहिले आ–आफ्ना अडानमा टेवा पुर्‍याएर सामान्य सम्बन्ध सुचारु गरेका भए पनि इरानको आक्रमणले अफगानिस्तानको दाबीलाई बलियो बनाएको छ।

हालैका वर्षहरूमा, पाकिस्तानले बारम्बार अफगानिस्तान र अफगान शरणार्थीहरूलाई पाकिस्तान भित्र आतङ्ककारी हमलाहरूका लागि दोष लगाउँदै आएको छ। यद्यपि, यी आरोपहरूलाई स्पष्ट रूपमा अस्वीकार गरिएको छ।