नयाँ दिल्ली। प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भारतले आफ्नो ऊर्जा मिश्रणलाई बढवा दिन वातावरणमैत्री ऊर्जा स्रोतहरूको विकासमा काम गरिरहेको बताएका छन्। उनले भारतीय र विश्वव्यापी दर्शकहरूको उपस्थितिमा भारत ऊर्जा सप्ताहको दोस्रो संस्करणको उद्घाटन सम्बोधन गर्दै यस्तो बताएका हुन्।

गोवामा आयोजित आईईडब्लु २०२४ भारतको सबैभन्दा ठूलो र एक मात्र समावेशी ऊर्जा प्रदर्शनी र सम्मेलन भएको प्रधानमन्त्री मोदीले बताएका छन्। यसले सम्पूर्ण ऊर्जा मूल्य शृङ्खलालाई एकसाथ ल्याउने र भारतको ऊर्जा सङ्क्रमणको लागि उत्प्रेरकको रूपमा काम गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

प्रधानमन्त्री मोदीले भारत विश्वको तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बन्न तयार भएकोले भारतको विकास कथामा ऊर्जा क्षेत्रले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताए। उनले सन् २०४५ सम्ममा भारतको ऊर्जा माग दोब्बर हुने बताए। त्यसलाई मध्यनजर गर्दै मुलुकले किफायती र दिगो ऊर्जाको विकासमा काम थालेको थियो।

किफायती इन्धनको आवश्यकतालाई हाई लाइट गर्दै, श्री मोदीले प्रतिकूल विश्वव्यापी कारकहरूको बाबजुद, पेट्रोलको मूल्य घटेको र करोडौँ घरहरूमा विद्युतीकरण गरेर 100% कभरेज हासिल गर्ने थोरै राष्ट्रहरूमध्ये भारत रहेको बताए। 'भारतले आफ्ना आवश्यकताहरू मात्र पूरा गरिरहेको छैन तर विश्वव्यापी दिशा पनि निर्धारण गरिरहेको छ,' प्रधानमन्त्री मोदीले भने।

भारतले अभूतपूर्व पूर्वाधार निर्माणको काम थालेको बताउँदै उनले हालै पेस गरेको अन्तरिम बजेटले यसका लागि ११ लाख करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको उल्लेख गरे।

'यसको ठूलो हिस्सा ऊर्जा क्षेत्रमा जानेछ। यो रकमले रेलवे, सडक मार्ग, जलमार्ग, वायुमार्ग र आवासमा सम्पत्तिहरू सिर्जना गर्नेछ जसलाई ऊर्जा चाहिन्छ जसले भारतको ऊर्जा क्षमता विस्तार गर्ने प्रयासमा अग्रसर हुनेछ,' उनले भने।

प्रधानमन्त्री मोदीले प्राथमिक ऊर्जा मिश्रणमा घरेलु ग्यासको प्रतिशतलाई ६ बाट १५ प्रतिशतमा पुर्‍याउने प्रयास गरिरहेको बताए। 'यसले आगामी पाँचदेखि छ वर्षमा करिब ६७ अर्ब डलरको लगानी देख्नेछ,' उनले भने।

भारतमा भएको जी२० शिखर सम्मेलनमा अनावरण गरिएको ग्लोबल बायोइंन्धन गठबन्धनलाई स्पर्श गर्दै उनले विश्वमा जैविक इन्धनको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्न २२ राष्ट्र र १२ अन्तर्राष्ट्रिय सङ्घसंस्था आएकाले यसबाट ५०० अर्ब डलरको आर्थिक अवसर सिर्जना हुने बताए।

जैविक इन्धनको क्षेत्रमा भारतको प्रगतिलाई जोड दिँदै, श्री मोदीले पेट्रोलको प्रति लिटरमा इथेनोलको मिश्रणले २०१४ मा १.५% बाट २०२३ मा १२% मा उल्लेखनीय वृद्धि देखाएको छ, जसले कार्बन उत्सर्जनमा लगभग ४२ मिलियन मेट्रिक टनले घटाएको बताए।

‘सरकारले सन् २०२५ सम्म पेट्रोलमा २० प्रतिशत इथानोल मिसाउने लक्ष्य राखेको छ,’ उनले भने। गत वर्ष इन्डिया इनर्जी वीकमा ८० भन्दा बढी रिटेल आउटलेटमा २०% इथानोल मिसाउने कार्यको स्मरण गर्दै उनले अहिले आउटलेटको सङ्ख्या ९,००० पुगेको बताए।

उनले सरकारले भारतमा ५ हजार कम्प्रेस्ड बायोग्यास प्लान्ट स्थापना गर्ने काम गरिरहेको बताए। सङ्क्रमणलाई सहज बनाउन भारतको गम्भीरताबारे उनले भने, 'विश्वको १७ प्रतिशत जनसङ्ख्या बसोबास गर्ने बाबजुद भारतको कार्बन उत्सर्जन हिस्सा ४ प्रतिशत मात्रै छ, तर वातावरणीय रूपमा संवेदनशील ऊर्जा स्रोतहरूको विकासमा ध्यान केन्द्रित गरेर हाम्रो ऊर्जा मिश्रणलाई थप सुधार गर्न प्रतिबद्ध छौँ।'

उनले भारत अब नवीकरणीय ऊर्जा स्थापित क्षमतामा विश्वमा चौथो स्थानमा छ र भारतको स्थापित क्षमताको ४०% गैर-जीवाश्म इन्धनबाट आउँछ। 'गत दशकमा, भारतको सौर्य ऊर्जा स्थापित क्षमता २० गुणा भन्दा बढी भएको छ। भारतमा सौर्य ऊर्जासँग जोड्ने अभियानले गति लिइरहेको छ,’ उनले भने।

उनले अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्तालाई सौर्य ऊर्जा मूल्य शृङ्खलामा लगानी गर्न आग्रह गरे। राष्ट्रिय हरित हाइड्रोजन मिसनको महत्वलाई प्रकाश पार्दै उनले भारतलाई हाइड्रोजन उत्पादन र निर्यातको केन्द्र बन्न मार्ग प्रशस्त गर्ने बताए। 'भारतको हरित ऊर्जा क्षेत्रले लगानीकर्ता र उद्योग दुवैलाई निश्चित शट विजेता बनाउन सक्छ,' उनले भने।